మన శరీరం మొత్తానికి కమాండ్ సెంటర్‌ లాంటిది మెదడు. మన ఆలోచనలు, జ్ఞాపకాలు, సరైన నిర్ణయాలు తీసుకోవడం, భావోద్వేగాలు అన్నీ దాని నియంత్రణలోనే ఉంటాయి. అయితే, మనం పెద్దగా పట్టించుకోకుండా రోజూ చేసే కొన్ని సాధారణ అలవాట్లు మెదడు ఆరోగ్యాన్ని నెమ్మదిగా, కానీ అత్యంత తీవ్రంగా దెబ్బతీస్తాయని వైద్య నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.
ముఖ్యంగా ధూమపానం, మద్యపానం, నిద్రలేమి అనే ఈ మూడు అలవాట్లు మెదడు కణాలపై తీవ్ర ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతాయి. ఈ అలవాట్లు మన మెదడు ఎలా పని చేయాలో ఆ వ్యవస్థనే నాశనం చేస్తాయి. వాటి ప్రభావం ఏంటో వివరంగా చూద్దాం.
ధూమపానం:
ధూమపానం (Smoking) కేవలం ఊపిరితిత్తులకే కాదు, మన అత్యంత కీలకమైన అంగమైన మెదడుకు కూడా అత్యంత హానికరం. సిగరెట్‌లోని హానికరమైన నికోటిన్ మరియు ఇతర రసాయనాలు మెదడుకు రక్త ప్రసరణను అడ్డుకుంటాయి.
రక్త ప్రసరణ సరిగా లేకపోవడం వల్ల మెదడు కణాలకు అవసరమైన ఆక్సిజన్ మరియు పోషకాలు సరిగా అందవు. దీనివల్ల మెదడు కణాలు దెబ్బతినడం మొదలవుతుంది.
ఇది మెదడు యొక్క వృద్ధాప్యాన్ని వేగవంతం చేస్తుంది. అంతేకాకుండా, అల్జీమర్స్ వంటి మతిమరుపు వ్యాధులు (Dementia) వచ్చే ప్రమాదాన్ని గణనీయంగా పెంచుతుంది. మీరు ఈ అలవాటును కొనసాగించిన కొద్దీ, జ్ఞాపకశక్తి తగ్గిపోతూ, మెదడు చురుకుదనం కోల్పోతుంది.
మద్యపానం:
అధికంగా మద్యం సేవించడం (Alcohol Consumption) మెదడుకు నిజంగా విషంతో సమానం. మనం మద్యం సేవించినప్పుడు, అది నేరుగా మెదడులోని న్యూరాన్ల (నాడు కణాలు) మధ్య సమాచార మార్పిడి వ్యవస్థను దెబ్బతీస్తుంది.
దీనివల్ల నేర్చుకోవడం (Learning), గుర్తుంచుకోవడం (Memorizing), మరియు సరైన నిర్ణయాలు తీసుకోవడం వంటి మన ముఖ్యమైన సామర్థ్యాలు తగ్గిపోతాయి. దీర్ఘకాలంలో అధిక మద్యపానం మెదడు కణజాలాన్ని కుదించివేసి శాశ్వత నష్టానికి దారితీస్తుంది. మద్యం అలవాటు ఉన్నవారిలో ఆలోచనా సామర్థ్యం క్షీణించడం, మానసిక సమస్యలు పెరగడం వంటివి కనిపిస్తాయి.
నిద్రలేమి..
నేటి ఉరుకుల పరుగుల జీవితంలో చాలామంది నిద్రను (Sleep) నిర్లక్ష్యం చేస్తున్నారు. కానీ, మెదడు ఆరోగ్యానికి తగినంత నాణ్యమైన నిద్ర చాలా చాలా అవసరం. నిద్రలోనే మెదడు రెండు ముఖ్యమైన పనులు చేస్తుంది.
రోజువారీ కార్యకలాపాల వల్ల మెదడులో పేరుకుపోయే విషపదార్థాలను నిద్రలోనే తొలగించుకుంటుంది. మనం పగలు నేర్చుకున్న విషయాలను, జ్ఞాపకాలను క్రమబద్ధీకరించి భద్రపరుస్తుంది. సరైన నిద్ర లేకపోవడం వల్ల ఏకాగ్రత లోపించడం, చురుకుదనం తగ్గడం, మానసిక అలసట వంటి సమస్యలు తక్షణమే కనిపిస్తాయి.
దీర్ఘకాలికంగా నిద్రను నిర్లక్ష్యం చేయడం వల్ల అది డిమెన్షియా (మతిమరుపు) ప్రమాదాన్ని పెంచుతుందని అనేక అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. ప్రతి ఒక్కరూ తప్పకుండా 7 నుంచి 9 గంటల నాణ్యమైన నిద్ర ఉండేలా చూసుకోవాలి.
ఈ ప్రమాదకర అలవాట్ల నుంచి మెదడును కాపాడుకోవడానికి మన జీవనశైలిలో కొన్ని సానుకూల మార్పులు చేసుకోవడం తప్పనిసరి. ధూమపానం మరియు మద్యపానానికి పూర్తిగా దూరంగా ఉండాలి.
క్రమం తప్పని వ్యాయామం (Physical Exercise) చేయడం ద్వారా మెదడుకు రక్త ప్రసరణ మెరుగుపడుతుంది. ఒమేగా-3 ఫ్యాటీ యాసిడ్స్, యాంటీఆక్సిడెంట్లు పుష్కలంగా ఉండే పౌష్టికాహారం (Nutritious Diet) తీసుకోవడం.
పుస్తకాలు చదవడం, పజిల్స్, సుడోకు వంటివి చేయడం ద్వారా మెదడును చురుకుగా ఉంచుకోవచ్చు. ఈ చిన్న చిన్న మార్పుల ద్వారా మీ మెదడును ఆరోగ్యంగా, చురుకుగా ఉంచుకుని, శాశ్వత నష్టం జరగకుండా కాపాడుకోవచ్చు.
