భారత రిజర్వ్ బ్యాంక్ (RBI) మరణించిన వ్యక్తులకు సంబంధించిన డిపాజిట్ ఖాతాలు మరియు లాకర్ల క్లెయిమ్లను తక్షణమే పరిష్కరించాలనే కొత్త నిబంధనలను ప్రకటించింది. గతంలో, బ్యాంకులు మరణించిన వ్యక్తుల ఖాతాల క్లెయిమ్ల విషయంలో భిన్నమైన విధానాలను అనుసరిస్తుండటం వల్ల సేవల నాణ్యతలో తేడాలు ఏర్పడుతున్నాయి. ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి RBI ఈ నిబంధనలను ప్రవేశపెట్టింది. కొత్త నిబంధనల ప్రకారం, మరణించిన వ్యక్తుల ఖాతాల క్లెయిమ్లు క్లెయిమ్ నమోదు చేసిన నాటి నుంచి 15 రోజుల్లో పూర్తి చేయాల్సి ఉంటుంది.
RBI పేర్కొన్న విధంగా, మరణించిన డిపాజిటర్లకు సంబంధించి ఖాతాలు నామినేషన్ లేదా సర్వైవర్‌షిప్ కింద తెరిచినట్లయితే, ఆ ఖాతాలో ఉన్న బ్యాలెన్స్ నామినీ లేదా సర్వైవర్‌షిప్‌కు మళ్లీ బదిలీ చేయబడాలి. నామినీ లేదా సర్వైవర్‌షిప్ లేకపోతే, చిన్న మొత్తాల ఖాతాలకు సులభతర క్లెయిమ్ ప్రక్రియను పాటించాలి. ఈ పరిమితి కోఆపరేటివ్ బ్యాంకుల కోసం రూ.5 లక్షలు, ఇతర అన్ని బ్యాంకులకు రూ.15 లక్షలుగా నిర్ణయించబడింది. అంటే, మరణించిన వ్యక్తి ఖాతాల్లో ఈ మొత్తంలో లేదా తక్కువ బ్యాలెన్స్ ఉన్న సందర్భాల్లో, బ్యాంకులు వారసులకు క్లెయిమ్ సులభంగా పూర్తి చేయాల్సి ఉంటుంది.
అయితే, ఈ పరిమితి మించి ఉన్న ఖాతాలకు, బ్యాంకులు సక్సెషన్ సర్టిఫికెట్ లేదా చట్టబద్ధంగా ధృవీకరించిన లీగల్ హైయిర్ సర్టిఫికెట్ను అడగవచ్చు. ఈ విధంగా, పెద్ద మొత్తాల ఖాతాల ఖాతాదారుల వారసుల క్రమనుసారపు గుర్తింపును బ్యాంకులు సులభంగా నిర్ధారించగలవు.
RBI ఈ నిబంధనలు 2026 మార్చి 31 లోపు అమలు చేయాలని ప్రకటించింది. క్లెయిమ్ మరియు అవసరమైన డాక్యుమెంట్లు సమర్పించిన నాటి నుంచి 15 రోజుల్లో బ్యాంకులు పరిష్కరించాల్సి ఉంటుంది. క్లెయిమ్ ప్రక్రియలో బ్యాంకుల వైపు ఏవైనా జాప్యాలు ఉంటే, ఆ ఖాతాలో ఉన్న బ్యాలెన్స్‌పై అదనంగా 4% వార్షిక వడ్డీ చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.
లాకర్ల క్లెయిమ్ల విషయంలో కూడా RBI స్పష్టమైన మార్గదర్శకాన్ని ఇచ్చింది. లాకర్ క్లెయిమ్ లో జాప్యం చేస్తే, బ్యాంకులు రోజుకు రూ.5,000 చొప్పున భర్తీ చేయాల్సి ఉంటుంది. ఇది వినియోగదారులకు భరోసా కల్పించడానికి, సేవల నాణ్యతను పెంచడానికి RBI తీసుకున్న చర్య. ఈ విధానం ద్వారా, మరణించిన ఖాతాదారుల కుటుంబాలపై ఆర్ధిక ఒత్తిడి తగ్గుతుంది.
మరణించిన వ్యక్తుల డిపాజిట్ ఖాతాల సమస్యలు పలు సందర్భాల్లో కుటుంబాలకు సమస్యగా మారేవి. నామినీ లేకపోవడం, చిన్న మొత్తాల క్లెయిమ్ల కోసం కూడా కట్టడాల వల్ల వారసులు చాలా రోజులపాటు వేచి ఉండేవారు. ఇప్పుడు RBI ఆ ఏర్పాట్లను నియంత్రిస్తూ ఏకరూప విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టడం, సేవా నాణ్యతను పెంపొందించడం, ఖాతాదారుల న్యాయం మరియు పరిరక్షణకు దోహదం చేస్తుంది.
ఇది బ్యాంకులకు కూడా ఒక కొత్త బాధ్యతను సృష్టిస్తుంది. ఖాతాదారుల వారసులకు 15 రోజుల్లో క్లెయిమ్లను పూర్తి చేయడం తప్పనిసరి కావడంతో, బ్యాంకుల ఆపరేషన్లు మరింత వేగవంతం అవుతాయి. పెద్ద మొత్తాల ఖాతాలు అయినా, చిన్న మొత్తాలు అయినా, సరళమైన విధానాలు ఉంటే, ఖాతాదారులలో నమ్మకాన్ని పెంపొందించవచ్చు.
మొత్తానికి, RBI ఈ నిబంధనలు ప్రవేశపెట్టడం ద్వారా భారత బ్యాంకింగ్ రంగంలో మరణించిన ఖాతాదారుల క్లెయిమ్ల నిర్వహణలో స్పష్టత, వినియోగదారులకు భరోసా, మరియు సేవల నాణ్యత పెరుగుదల వంటి ప్రధాన లక్ష్యాలను చేరుకుంటోంది.
