భూమి మీద వేలాది సంవత్సరాలుగా జరుగుతున్న భౌగోళిక మార్పుల్లో అగ్నిపర్వతాల పాత్ర ఎంతో కీలకమైనది. భూమి అంతర్భాగంలో ఉన్న మాగ్మా ఉపరితలానికి చేరే ప్రతిసారి కొత్త భూమి కొత్త పర్వతశ్రేణులు, కొత్త దీవులు పుట్టుకొస్తుంటాయి. ప్రపంచంలో కొన్ని దేశాలు భూకంపాలు, అగ్నిపర్వతాలు ఎక్కువగా వచ్చే ప్రాంతాల్లో ఉండటం వల్ల అక్కడ జ్వాలాముఖులు చాలా అత్యధికంగా కనిపిస్తాయి. ముఖ్యంగా పసిఫిక్ రింగ్ ఆఫ్ ఫైర్ వెంట ఉన్న దేశాల్లో అగ్నిపర్వతాలు ఆగని క్రియాశీలతతో ఉంటాయి.
ప్రపంచంలో అత్యధిక అగ్నిపర్వతాలు ఉన్న దేశం ఇండోనేసియా. ఈ దేశంలో 120కి పైగా క్రియాశీల అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి. ఇండోనేసియా దీవులన్నీ అనేక టెక్టానిక్ ప్లేట్లు కలిసే ప్రాంతంలో ఉండటంతో భూకంపాలు, పేలుళ్లు, అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనాలు తరచూ జరుగుతుంటాయి. క్రాకటోవా, మౌంట్ మెరాపి, టాంబోరా వంటి అగ్నిపర్వతాలు ప్రపంచ చరిత్రలోనే అత్యంత తీవ్రమైన పేలుళ్లకు కారణమయ్యాయి. వీటి ప్రభావంతో సముద్రతీరాలు మారిపోవడం, పర్వతాల ఆకారాలు మారడం, వాతావరణం చల్లబడడం వంటి సంఘటనలు నమోదయ్యాయి.
ఇండోనేసియా తరువాత జపాన్ అగ్నిపర్వతాల సంఖ్యలో రెండో స్థానంలో నిలుస్తుంది. జపాన్లో 100కి పైగా క్రియాశీల అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి. దేశం నలువైపులా ఉన్న నాలుగు ప్రధాన ప్లేట్ల కారణంగా భూమి నిరంతరం కదులుతూనే ఉంటుంది. మౌంట్ ఫుజి జపాన్కు ప్రతీకగా నిలిచినా… అది కూడా క్రియాశీల అగ్నిపర్వతమే. అక్కడ జరిగే భూకంపాలు, హాట్ స్ప్రింగ్స్, వాల్కనిక్ రాక్ఫార్మేషన్స్ అన్నీ ఒకే భౌగోళిక శక్తి ఫలితాలు.
మూడు స్థానంలో ఉన్న అమెరికాలో మొత్తం 65 క్రియాశీల అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా అలాస్కా రాష్ట్రం ఒంటరిగానే అనేక అగ్నిపర్వతాలను కలిగి ఉంది. అలాస్కా ప్రాంతం పసిఫిక్ రింగ్ ఆఫ్ ఫైర్కి ఉత్తర అంచులో ఉండటంతో అక్కడి భూమి తరచూ కదులుతూనే ఉంటుంది. అలాగే హవాయి దీవుల్లో ఉండే షీల్డ్ వాల్కెనోలు నెమ్మదిగా లావాను విసర్జిస్తాయి. ఇవే కొత్త భూమిని సృష్టించే అగ్నిపర్వతాలు.
నాలుగో స్థానంలో ఉన్న రష్యాలో ముఖ్యంగా కామ్చట్కా ద్వీపకల్పంలో, 30కి పైగా క్రియాశీల అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి. ఇక్కడి అగ్నిపర్వతాలు ఎత్తుగా, శక్తివంతంగా ఉండటం వల్ల ప్రపంచ నలుమూలల శాస్త్రవేత్తలు వీటిని పరిశీలించేందుకు తరచూ వస్తుంటారు. హాట్ స్ప్రింగ్స్, గైజర్స్, బాసాల్ట్ రాయివిరిగింపులు—all volcanic signatures.
ఐదో స్థానంలో ఉన్న చిలి కూడా అగ్నిపర్వతాల పరంగా చాలా ప్రాధాన్యత గల దేశం. ఆండీస్ పర్వతాల్లో 90కి పైగా క్రియాశీల అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి. నాజ్కా టెక్టానిక్ ప్లേറ്റ് దక్షిణ అమెరికా క్రిందికి దిగుతుండటంతో అక్కడ నిరంతరం అగ్నిపర్వతాలు పేలే ప్రమాదం ఉంటుంది.
అగ్నిపర్వతాలు కేవలం ప్రమాదాలు మాత్రమే కాదు కొత్త భూమిని సృష్టించే శక్తివంతమైన ప్రకృతి కమానీలు. వీటి దగ్గర ఉండే నేలలో పొటాషియం, ఐరన్, కాల్షియం లాంటి ఖనిజాలు అధికంగా ఉండటంతో వ్యవసాయం కూడా బాగా అభివృద్ధి చెందుతుంది. ఈ భౌగోళిక అద్భుతాలు భూమి భవిష్యత్తును అంచనా వేయడంలో కూడా కీలకపాత్ర పోషిస్తాయి.