దేశ రాజధాని ఢిల్లీలో గాలి కాలుష్యం ప్రతి ఏడాది శీతాకాలంలో అత్యంత ప్రమాదకర స్థాయికి చేరుతుంది. ఈ సమస్యకు పర్యావరణ పరిస్థితులు, భౌగోళిక నిర్మాణం, మానవ చర్యలు అన్నీ కలసి కారణమవుతున్నాయి. గాలిలో ఉండే PM2.5, PM10 కణాలు ప్రమాదకర స్థాయిని దాటడం వల్ల ఊపిరితిత్తుల సమస్యలు, కళ్ల రాపిడి, ఆస్తమా, హృదయ సమస్యలు పెరుగుతున్నాయి. ఇక ఎందుకు ఢిల్లీలో కాలుష్యం అంత తీవ్రమవుతుందో ముఖ్య కారణాలను పరిశీలిస్తే మరింత స్పష్టమవుతుంది.
మొదటగా, ఢిల్లీలో 3 కోట్లకు పైగా వాహనాలు ఉన్నాయి. పాత వాహనాలు, డీజిల్ వాహనాలు, బస్సులు, లారీలు వెలువరించే కార్బన్ మోనాక్సైడ్, నైట్రోజన్ ఆక్సైడ్స్, హైడ్రోకార్బన్లు గాలిలో అధికంగా చేరుతాయి. ట్రాఫిక్ తీవ్రత ఎక్కువగా ఉండటంతో నిరంతరం పొగ, దుమ్ము వాతావరణంలో కలుస్తూ ప్రజల ఆరోగ్యాన్ని ప్రభావితం చేస్తాయి.
తర్వాత, ఢిల్లీ చుట్టుపక్కల ఉన్న NCR ప్రాంతంలోని ఇండస్ట్రియల్ క్లస్టర్లు కాలుష్యానికి పెద్ద మూలం. గురుగ్రామ్, ఫరิดాబాద్, నోయిడా, ఘాజియాబాద్ వంటి ప్రాంతాల్లో భారీ పరిశ్రమలు, ఫ్యాక్టరీలు ఉదయం నుండి రాత్రివరకు పొగను వాతావరణంలోకి విడుదల చేస్తాయి. అదనంగా, నిర్మాణాలు ఎక్కువగా ఉండటం వల్ల అక్కడి నుండి ఎగిరే దుమ్ము ఢిల్లీ గాలిలో రోజంతా తిరుగుతూనే ఉంటుంది.
మూడవది, ప్రతి సంవత్సరం పంజాబ్, హర్యానా రైతులు పంట కోత తర్వాత పొలాల్లో మిగిలిన పంట అవశేషాలను కాల్చేయడం ఢిల్లీకి పెద్ద సమస్య. స్టబుల్ బర్నింగ్ వల్ల భారీగా పొగ ఆకాశంలోకి ఎగసి గాలి దిశ మారినప్పుడు దారిగా ఢిల్లీ వైపు వస్తుంది. ఒక్కో ఏడాది స్టబుల్ బర్నింగ్ పీక్ రోజుల్లో AQI 500 దాటడం కూడా ఇదే కారణంగా జరుగుతుంది.
అత్యంత కీలక కారణాల్లో ఒకటి ఢిల్లీలోని భౌగోళిక పరిస్థితి. ఒకవైపు హిమాలయ పర్వతాలు, మరోవైపు ఆరావళి పర్వతాలు ఉండటం వల్ల ఢిల్లీ ఒక వాలీలా మారుతుంది. శీతాకాలంలో ఉష్ణోగ్రతలు తగ్గడంతో గాలి కిందికి చేరి 'ఇన్వర్షన్ లేయర్' ఏర్పడుతుంది. దీంతో పైకి ఎగబాకాల్సిన పొగ, కాలుష్య కణాలు నేల దగ్గరే ఇరుక్కుపోయి నగరమంతా వ్యాపిస్తాయి. గాలి వేగం తగ్గిపోవడంతో కాలుష్య కణాలు బయటకు వెళ్లే మార్గం లేక AQI రోజుకోసారి పెరుగుతూనే ఉంటుంది.
ఇవన్నీ కలిసే ఢిల్లీని ప్రపంచంలో అత్యంత కాలుష్యం ఉన్న నగరాల్లో ఒకటిగా నిలబెడుతున్నాయి. కాలుష్య నియంత్రణ కోసం ప్రభుత్వం యాక్షన్ ప్లాన్‌లు ప్రకటించినా, వాహనాల నియంత్రణ, పంట వ్యర్థాల నిర్వహణ, ఇండస్ట్రియల్ ఎమిషన్లపై కఠిన చర్యలు తీసుకోకపోతే సమస్య మరింత తీవ్రతరం అవుతుందని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.
