భారతదేశం ప్రయాణ పత్రాల వ్యవస్థలో ఒక పెద్ద మార్పు దిశగా అడుగులు వేస్తోంది. ఇప్పటివరకు సాధారణ పాస్‌పోర్ట్‌లను వాడుతున్న దేశీయ, అంతర్జాతీయ ప్రయాణికులకు ఇప్పుడు మరో కొత్త ప్రత్యామ్నాయం అందుబాటులోకి వచ్చింది అదే ఈ-పాస్పోర్ట్ విధానం. విదేశాంగ శాఖ పాస్పోర్ట్ సేవా ప్రోగ్రాం 2.0 కింద ఈ సరికొత్త సౌకర్యాన్ని ప్రవేశపెట్టింది. ప్రయాణ భద్రతను పెంచడం, టెక్నాలజీ ఆధారిత సౌలభ్యాన్ని కల్పించడం దీని ప్రధాన ఉద్దేశ్యం.
ఈ కొత్త పాస్పోర్ట్ చూడటానికి సాధారణ పాస్‌పోర్ట్‌లాగే కనిపించినా, ఇందులో ఆధునిక సాంకేతికత అమర్చబడి ఉంటుంది. దాని కవర్‌లో RFID చిప్ మరియు యాంటెన్నా అమర్చబడి ఉంటాయి. వాటిలో హోల్డర్‌కు సంబంధించిన డిజిటల్ ఫోటో, వేలిముద్రలు, ఇతర బయోమెట్రిక్ వివరాలు భద్రపరచబడతాయి. దీంతో ఈ పాస్‌పోర్ట్‌ను నకిలీ చేయడం లేదా మార్పులు చేయడం దాదాపు అసాధ్యం.
అంతర్జాతీయ ICAO (International Civil Aviation Organization) ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉండడం వల్ల ఈ-పాస్పోర్ట్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందుతుంది. అంటే, విదేశీ ఎయిర్‌పోర్ట్‌లలో కూడా సులభంగా ధృవీకరణ జరుగుతుంది.
ఈ ప్రాజెక్టు 2024 ఏప్రిల్‌లో పైలట్ దశలో కొన్ని నగరాల్లో ప్రారంభమైంది. చెన్నై, హైదరాబాద్, ఢిల్లీ, నాగ్‌పూర్, గోవా వంటి కొన్ని కేంద్రాల్లో ముందుగా అందుబాటులోకి వచ్చింది. అయితే ఇప్పుడు ఈ సేవను దశల వారీగా దేశవ్యాప్తంగా విస్తరిస్తున్నారు. 2025 జూన్ నుంచి అన్ని పాస్పోర్ట్ సేవా కేంద్రాల్లో ఇది అధికారికంగా అమలులోకి వచ్చింది .
ప్రస్తుతం ఉన్న సాధారణ పాస్‌పోర్ట్‌లు చెల్లుబాటులోనే ఉంటాయి. అవి గడువు ముగిసే వరకు కొత్త ఈ-పాస్‌పోర్ట్‌కి మార్పిడి చేయాల్సిన అవసరం లేదు. అయితే, కొత్తగా దరఖాస్తు చేసుకునే వారికి లేదా పాత పాస్‌పోర్ట్‌ను రిన్యూ చేయించుకునే వారికి ఈ-పాస్పోర్ట్ లభిస్తుంది.
ఈ-పాస్పోర్ట్ పొందడానికి ప్రక్రియ సాధారణ పాస్‌పోర్ట్‌లాగానే ఉంటుంది. భారతీయ పౌరుడైన ఎవరైనా దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. అవసరమైన పత్రాలు:
గుర్తింపు రుజువు
చిరునామా రుజువు
పుట్టిన తేదీ రుజువు
అదనంగా, పాస్పోర్ట్ సేవా కేంద్రంలో బయోమెట్రిక్ ధృవీకరణ తప్పనిసరి.
డిజిటల్ ఇండియా మిషన్‌లో భాగంగా తీసుకొచ్చిన ఈ-పాస్పోర్ట్, భవిష్యత్ ప్రయాణాలకు ఒక పెద్ద అప్‌గ్రేడ్ అని చెప్పొచ్చు. భద్రత, నమ్మకం, అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పరంగా ఇది పౌరులకు మరింత సౌలభ్యం కలిగించనుంది. పాత పాస్పోర్ట్ ఉన్నవారికి వెంటనే మార్పిడి అవసరం లేకపోయినా, రాబోయే రోజుల్లో ఈ-పాస్పోర్ట్ ఆధునిక భారతీయ ప్రయాణికుడి కొత్త గుర్తింపుగా నిలవడం ఖాయం.
