కార్తీక మాసం హిందూ సంప్రదాయంలో అత్యంత పవిత్రమైన మాసంగా భావించబడుతుంది. ఈ మాసం శివుడుకు ఎంతో ప్రీతికరమైనది. ఈ మాసంలో భక్తులు భగవంతుడిని ఆరాధిస్తే, తమ మనోవాంఛలు నెరవేరుతాయని విశ్వాసం. ఈ సంవత్సరం కార్తీక మాసం అక్టోబర్ 21న ప్రారంభమై, నవంబర్ 20న ముగుస్తుంది.
కృత్తికా నక్షత్రం పౌర్ణమి నాడు సంభవించే కారణంగా ఈ మాసానికి కార్తీక మాసం అని పేరు వచ్చింది. ఈ కాలంలో శివుడు, విష్ణువు ఇద్దరినీ సమానంగా పూజించడం శ్రేయస్కరం. దీపదానం, ఉపవాసం, దానధర్మాలు చేయడం పుణ్యఫలదాయకమని నమ్మకం ఉంది. ఈ మాసంలో వచ్చే పౌర్ణమిని కార్తీక పౌర్ణమి లేదా త్రిపురి పూర్ణిమ అని పిలుస్తారు.
పురాణాల ప్రకారం, త్రిపురాసురులు అనే ముగ్గురు రాక్షసులు తమ బలంతో దేవతలను జయించి స్వర్గాన్ని ఆక్రమించారు. దేవతలు భయంతో మహాదేవుని శరణు కోరగా శివుడు తన పాశుపతాస్త్రంతో త్రిపురాసురులను సంహరించాడు. ఆ విజయోత్సవం సందర్భంగా దేవతలు కార్తీక పౌర్ణమి నాడు దీపాలు వెలిగించి ఆనందోత్సవం జరిపారు.
ఈ సంప్రదాయం నేటికీ కొనసాగుతూ వస్తోంది. ఈ సందర్భంగా భక్తులు దీపారాధన చేస్తూ ఓం నమః శివాయ ఓం నమో నారాయణాయ వంటి మంత్రాలను జపిస్తారు. అలాగే శివ అష్టోత్తర శతనామావళి, విష్ణు సహస్రనామం వంటి స్తోత్రాలను పఠించడం శ్రేయస్కరం.
స్కంద పురాణంలో కార్తీక మాసాన్ని అత్యంత మహిమాన్వితమైన మాసంగా అభివర్ణించారు. ఈ మాసంలో పూజలు, వ్రతాలు, ఉపవాసాలు, వనభోజనాలు నిర్వహించడం ద్వారా భక్తులు ఆధ్యాత్మిక ఆనందంలో మునిగిపోతారు. కార్తీక మాసం భక్తి, శ్రద్ధ, సాధనల సమన్వయంతో మనసును శుద్ధి చేసే దివ్యమైన కాలంగా పరిగణించబడుతుంది.
కార్తీక మాసం ఆరంభం అయిన తర్వాత ప్రతి రోజూ భక్తులు ఆచరించవలసిన నియమాలలో ముఖ్యమైనది ఉదయ స్నానం. ఈ మాసంలో బ్రహ్మముహూర్తం సమయంలో లేవడం అత్యంత శ్రేయస్కరం. తెల్లవారుజామున సూర్యోదయానికి ముందు లేచి కోనేరు లేదా నది జలంలో స్నానం చేయడం పుణ్యప్రదమని శాస్త్రాలు చెబుతున్నాయి.
నీరు చల్లగా ఉండడం వల్ల శరీరానికి కష్టంగా అనిపించినా అది మన ఇంద్రియాలను నియంత్రణలో ఉంచుతుంది మనస్సుకు పవిత్రతను అందిస్తుంది. కోనేరు స్నానం ముందు కార్తీక మాస స్నానం మమ పాప విమోచనార్థం శివ ప్రీత్యర్థం కరిష్యే అని సంకల్పం చెప్పాలి. స్నానం సమయంలో గంగే చ యమునే చైవ గోదావరి సరస్వతీ…అనే మంత్రాన్ని జపించడం పుణ్యఫలాన్ని మరింత పెంచుతుంది.
స్నానం పూర్తయిన తర్వాత శుభ్రమైన వస్త్రాలు ధరించి, పూజా గృహంలో దీపం వెలిగించి శివలింగానికి అభిషేకం చేయాలి. పంచామృతంతో స్నానం చేయించి, బిల్వ పత్రాలు సమర్పించడం అత్యంత మంగళకరమని పండితులు చెబుతారు. శివుడిని ఆరాధించే సమయంలో ఓం నమః శివాయ మంత్రాన్ని లేదా విష్ణు భక్తులు ఓం నమో నారాయణాయ మంత్రాన్ని 108 సార్లు జపించవచ్చు. సాయంత్రం కూడా దీపదానం చేసి, భక్తితో మంత్రజపం చేయడం పుణ్యదాయకం.
కార్తీక మాసంలో ఆహార నియమాలు కూడా ఎంతో ప్రాముఖ్యత కలిగివుంటాయి. ఈ కాలంలో తామసిక ఆహారం — ఉల్లిపాయ, వెల్లుల్లి, మాంసాహారం, మద్యం వంటి పదార్థాలను పూర్తిగా వర్జించాలి. సాత్వికమైన ఆహారం పాలు, పెరుగు, పండ్లు తక్కువ మసాలాలతో వండిన వంటకాలు తీసుకోవాలి. ఉదయాన్నే తులసి దళం తీసుకోవడం ఆరోగ్యానికీ ఆధ్యాత్మిక శక్తికీ మంచిదిగా భావిస్తారు. చాలామంది ఈ మాసంలో ఉపవాసం లేదా అర్ధ ఉపవాసం పాటిస్తారు, దీనివల్ల శరీర శుద్ధి, మనస్సు కేంద్రీకరణ కలుగుతాయి.
శివుడికి నైవేద్యంగా బెల్లంతో చేసిన ప్రసాదం, నువ్వుల లడ్డూ లేదా చల్ల సమర్పించడం శ్రేయస్కరం. విష్ణువుకు చక్కెర పొంగల్, పెరుగు అన్నం, తులసి దళం అర్పిస్తారు. ఈ నైవేద్యాలను సమర్పించిన తర్వాత కుటుంబ సభ్యులతో పంచుకోవడం పవిత్రమైన సంప్రదాయం.
ఇలా కార్తీక మాసంలో ప్రతి రోజు ఉదయం స్నానం నుండి సాయంత్రం దీపారాధన వరకు నియమబద్ధంగా పూజలు చేయడం వలన పాపక్షయం, పుణ్యవృద్ధి జరుగుతాయని, మన జీవితం సాత్వికతతో నిండిపోతుందని శాస్త్రాలు నిశ్చయంగా చెబుతున్నాయి.
