ఈ రోజుల్లో ప్రతి ఉద్యోగి జేబులో కనీసం ఒక క్రెడిట్ కార్డ్ ఉండటం సాధారణ విషయం అయింది. నెలాఖరు ఖర్చులు అయినా, ఆన్‌లైన్ షాపింగ్ అయినా, అత్యవసర లావాదేవీలు అయినా — చాలా మంది క్రెడిట్ కార్డులపై ఆధారపడుతున్నారు. ఒక్క స్వైప్‌తో చెల్లింపులు పూర్తవడం, రివార్డ్ పాయింట్లు, క్యాష్‌బ్యాక్‌లు వంటి సదుపాయాలు వినియోగదారుల జీవితాన్ని మరింత సులభతరం చేశాయి. అయితే భారతదేశంలో ఈ క్రెడిట్ కార్డ్ ప్రయాణం ఎప్పుడు ప్రారంభమైందో చాలా మందికి తెలియదు. 1980లో సెంట్రల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా దేశంలో మొట్టమొదటి క్రెడిట్ కార్డును “సెంట్రల్ కార్డ్” పేరుతో జారీ చేసింది. ఇది వీసా నెట్‌వర్క్‌లో భాగంగా ఉండేది. అప్పటి నుంచి భారతదేశంలో చెల్లింపుల పద్ధతులు విప్లవాత్మక మార్పులను చూశాయి — చెక్కులు, ఏటీఎం కార్డులు, ఇంటర్నెట్ బ్యాంకింగ్, చివరికి యూపీఐ లింక్‌డ్ డిజిటల్ కార్డుల దాకా అభివృద్ధి చెందాయి.
రిజర్వ్ బ్యాంక్ తాజాగా విడుదల చేసిన గణాంకాల ప్రకారం, భారతదేశంలో 110 మిలియన్లకు పైగా క్రెడిట్ కార్డులు ప్రస్తుతం చలామణిలో ఉన్నాయి. ఈ సంఖ్య భారతదేశంలో డిజిటల్ చెల్లింపుల వేగాన్ని స్పష్టంగా తెలియజేస్తుంది. ఇప్పుడు వినియోగదారులు తమ అవసరాల ఆధారంగా వివిధ రకాల కార్డులను ఎంచుకుంటున్నారు — సాధారణ కార్డులు, ట్రావెల్ కార్డులు, లైఫ్‌స్టైల్ కార్డులు, ఇంధన కార్డులు, సెక్యూర్డ్ కార్డులు, యూపీఐ లింక్‌డ్ కార్డులు ఇలా విభిన్న ఎంపికలు అందుబాటులో ఉన్నాయి. క్రెడిట్ కార్డ్ ఇప్పుడు కేవలం ఒక ఆర్థిక సాధనం మాత్రమే కాకుండా, వ్యక్తిగత జీవనశైలిలో భాగంగా మారిపోయింది.
గతంలో మాత్రం పరిస్థితి పూర్తిగా భిన్నంగా ఉండేది. పెద్ద బ్యాంకులు, ముఖ్యంగా స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా, హెచ్‌డీఎఫ్‌సీ, ఐసీఐసీఐ వంటి సంస్థలు మాత్రమే అధిక క్రెడిట్ స్కోర్ కలిగిన వ్యక్తులకు కార్డులు జారీ చేసేవి. కానీ ఇప్పుడు ఆ దృశ్యం మారిపోయింది. AU స్మాల్ ఫైనాన్స్ బ్యాంక్, సూర్యోదయ్ స్మాల్ ఫైనాన్స్ బ్యాంక్, ఉత్కర్ష్ స్మాల్ ఫైనాన్స్ బ్యాంక్ వంటి చిన్న బ్యాంకులు కూడా క్రెడిట్ కార్డులను జారీ చేయడం ప్రారంభించాయి. దీని వల్ల టైర్-2, టైర్-3 నగరాల్లో కూడా క్రెడిట్ కార్డు వినియోగం విస్తరించింది. ఇది ఆర్థిక చేర్చబడినతనానికి (financial inclusion) నిదర్శనంగా మారింది. ప్రస్తుతం గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో కూడా క్రెడిట్ కార్డుల వినియోగం పెరుగుతోంది.
భారతదేశంలో క్రెడిట్ కార్డు ప్రయాణం 1980లో ప్రారంభమై, పలు దశల్లో అభివృద్ధి చెందింది. 1991 ఆర్థిక సంస్కరణల తరువాత అంతర్జాతీయ బ్యాంకులు దేశంలోకి అడుగుపెట్టడంతో బీమా, రివార్డ్ పాయింట్లు, జీరో లయబిలిటీ వంటి కొత్త సదుపాయాలు వచ్చాయి. 2000లలో ఇంటర్నెట్ విప్లవం రావడంతో ఆన్‌లైన్ షాపింగ్‌లో క్రెడిట్ కార్డులు కీలక పాత్ర పోషించాయి — IRCTC, MakeMyTrip, Flipkart వంటి ప్లాట్‌ఫార్మ్‌లు దానికి మార్గదర్శకాలు అయ్యాయి. 2012లో NPCI RuPay కార్డును ప్రారంభించింది, దీని వల్ల దేశీయ కార్డు వినియోగం మరింత విస్తరించింది. 2025 నాటికి 111.2 మిలియన్లకు పైగా యాక్టివ్ కార్డులు ఉండటం ఈ రంగం వేగంగా పెరుగుతున్నదనానికి నిదర్శనం. భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ డిజిటల్ మార్గంలో పరుగులు పెడుతుండగా, క్రెడిట్ కార్డులు ఆ మార్పులో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి.
