అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్ ప్రస్తుత అంతర్జాతీయ రాజకీయాల్లో మళ్లీ తన ప్రభావాన్ని చూపిస్తున్నారు. ముఖ్యంగా రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్ (Rare Earth Minerals) అనే కీలకమైన భూఖనిజాల రంగంలో ఆయన చూపిస్తున్న ఆసక్తి ప్రపంచ దృష్టిని ఆకర్షిస్తోంది. చైనా ఇప్పటి వరకు ఈ రంగంలో గ్లోబల్ సప్లై చైన్‌ను బలంగా తన ఆధీనంలో ఉంచుకుంది. టెక్నాలజీ నుంచి డిఫెన్స్ వరకు, ఎలక్ట్రానిక్ పరికరాల నుంచి గ్రీన్ ఎనర్జీ రంగం వరకు రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్ కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి. ఈ నేపథ్యంలో చైనా ఆధిపత్యాన్ని తగ్గించాలనే ఉద్దేశంతో ట్రంప్ కొత్త వ్యూహాన్ని అమలు చేయాలని నిర్ణయించారు. ఆ వ్యూహానికి మొదటి భాగస్వామిగా పాకిస్తాన్ ముందుకు వచ్చిందని అంతర్జాతీయ మీడియా విశ్లేషణలు చెబుతున్నాయి.
పాక్ ప్రధాని షహ్‌బాజ్ షరీఫ్, ఆర్మీ చీఫ్ ఆసిం మునీర్ ఇటీవల ట్రంప్‌ను కలిసినప్పుడు ఆయనకు ప్రత్యేక బహుమతులు అందజేశారు. అందులో అత్యంత ఆసక్తికరమైనది రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్‌తో నిండిన ప్రత్యేక బాక్స్. దీనిని పాక్ ప్రభుత్వం కేవలం సింబాలిక్ గిఫ్ట్ మాత్రమే కాకుండా, ఒక రకంగా “మా వద్ద ఉన్న సహజ సంపదను మీకు అందించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాం” అనే సంకేతంగా ఇచ్చిందని నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు. పాక్ ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రస్తుతం గట్టి సంక్షోభంలో ఉంది. IMF రుణాలు, పెరిగిన ద్రవ్యోల్బణం, ఉద్యోగాల కొరత, పెరిగిన అప్పులు దేశం దిశా దిక్కులు తెలియని పరిస్థితిని ఎదుర్కొంటోంది. ఇలాంటి పరిస్థితిలో అమెరికా వంటి శక్తివంతమైన దేశంతో ఆర్థిక భాగస్వామ్యం ఏర్పరచుకోవడం ద్వారా పాక్ తన భవిష్యత్తుకు కొంత భరోసా దొరకుతుందని ఆశిస్తోంది.
ఇక అమెరికా కోణంలో చూస్తే, చైనాపై ఆధారపడకుండా రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్‌ను పొందడం అత్యవసరం. ఎందుకంటే చైనా ఒకవేళ ఎగుమతులను తగ్గిస్తే లేదా పూర్తిగా ఆపేస్తే, అమెరికా సైనిక, టెక్నాలజీ రంగాలకు తీవ్ర సమస్యలు తలెత్తుతాయి. ఈ రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్ లేకుండా మిసైల్ గైడెన్స్ సిస్టమ్స్, ఎలక్ట్రిక్ కార్స్, స్మార్ట్‌ఫోన్లు, సూపర్ కంప్యూటర్లు, విండ్ టర్బైన్స్ లాంటి ఆధునిక సాంకేతిక పరికరాలు ఉత్పత్తి చేయడం కష్టమే. అందుకే ట్రంప్ భూఖనిజాల కొత్త సప్లై చైన్‌ను అభివృద్ధి చేయాలని సంకల్పించారు. ఆ క్రమంలో పాక్ సహకారం కీలకమని భావిస్తున్నారు.
తాజాగా అమెరికాకు చెందిన ప్రముఖ మెటల్స్ కంపెనీ పాకిస్తాన్‌తో 500 మిలియన్ డాలర్ల ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ ఒప్పందం చేసుకున్నట్లు సమాచారం. ఈ పెట్టుబడి ప్రధానంగా బలోచిస్తాన్ ప్రాంతంలో ఉన్న రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్ తవ్వకాల కోసం వినియోగించబడనుంది. బలోచిస్తాన్ ఇప్పటికే ప్రకృతి వనరుల పుష్కలంగా ఉన్న ప్రాంతం. అయితే ఆ ప్రాంతం రాజకీయ అస్థిరత, స్థానిక తిరుగుబాట్లు, భద్రతా సమస్యల వల్ల పూర్తిగా వినియోగించబడలేకపోయింది. ఇప్పుడు అమెరికా నేరుగా పెట్టుబడి పెడుతున్న నేపథ్యంలో అక్కడ పరిస్థితులు మారే అవకాశం ఉంది.
అయితే ఈ ఒప్పందంపై అనేక ప్రశ్నలు కూడా లేవుతున్నాయి. ఒకవైపు పాక్ తన సహజ సంపదను విదేశీ దేశాలకు వదిలేస్తోందా అన్న ఆందోళన. మరోవైపు చైనా ఇప్పటికే పాక్‌లో పెద్ద ఎత్తున పెట్టుబడులు పెట్టింది. CPEC (China-Pakistan Economic Corridor) ప్రాజెక్ట్ కింద పాక్ చైనా సహకారంపై బలంగా ఆధారపడి ఉంది. ఇలాంటి పరిస్థితిలో అమెరికాతో రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్ ఒప్పందం కుదుర్చుకోవడం ద్వారా పాక్ రెండు శక్తివంతమైన దేశాల మధ్య ఇరుక్కుపోయే అవకాశముంది. చైనా దీనిని సులభంగా తీసుకోదని, పాక్‌పై రాజకీయ ఒత్తిడి పెంచే అవకాశం ఉందని నిపుణులు చెబుతున్నారు.
అంతేకాదు, పాక్‌లోని ప్రజలకు ఈ ఒప్పందం నిజంగా ఎంత లాభం చేకూరుస్తుందో అనేది కూడా ప్రశ్నార్థకం. 500 మిలియన్ డాలర్ల ఇన్వెస్ట్‌మెంట్‌లో ఎంత భాగం స్థానిక అభివృద్ధికి, ఉద్యోగాలకు దోహదం చేస్తుంది? లేకపోతే అది అమెరికా కంపెనీల లాభాలకే పరిమితమవుతుందా? అనే సందేహాలు ప్రజల్లో పెరుగుతున్నాయి. ఇప్పటికే పాక్ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ప్రజలకు నమ్మకం తక్కువగా ఉంది. ఈ కొత్త ఒప్పందం వాస్తవంగా సాధారణ పౌరుల జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపరుస్తుందా అన్నది కాలమే నిర్ణయించాలి.
మొత్తానికి చూస్తే, ట్రంప్–పాక్ సంబంధాలు రేర్ ఎర్త్ మినరల్స్ చుట్టూ కొత్త మలుపు తిరిగాయి. అమెరికా తన వ్యూహాత్మక అవసరాల కోసం పాక్ ఖనిజాలను వినియోగించుకోవాలని చూస్తోంది. మరోవైపు పాక్ తన ఆర్థిక సంక్షోభానికి తాత్కాలిక ఉపశమనం దొరకాలనే ఆశతో ఈ అవకాశాన్ని పట్టుకుంటోంది. అయితే దీని దీర్ఘకాల ప్రయోజనాలు, సవాళ్లు, భౌగోళిక రాజకీయ పరిణామాలు ఎలా ఉంటాయో చూడాలి. రాబోయే రోజుల్లో ఈ ఒప్పందం దక్షిణాసియా రాజకీయాలను, అంతర్జాతీయ ఖనిజ సప్లై చైన్‌ను ప్రభావితం చేయడం ఖాయం.
