మర్స్ గ్రహంపై గత కొన్ని దశాబ్దాలుగా జరుగుతున్న పరిశోధనలకు మరో ఆసక్తికర అధ్యాయం చేరింది. యూరోపియన్ స్పేస్ ఏజెన్సీ (ESA) తమ మర్స్ ఎక్స్‌ప్రెస్ ఆర్బిటర్ ద్వారా తీసిన కొత్త చిత్రాలను ప్రజల్లోకి విడుదల చేసింది. ఈ చిత్రాల్లో కనిపించిన ఒలింపస్ మోన్స్ అగ్నిపర్వతం అడుగు భాగం పురాతన లావా ప్రవాహాల ఆకారాలు, పర్వతపు అంచుల్లో కనిపిస్తున్న విపరీతమైన మార్పులు శాస్త్రవేత్తలను మరింత పరిశీలనకు ప్రేరేపిస్తున్నాయి.
సుమారు 27 కిలోమీటర్ల ఎత్తు కలిగిన ఒలింపస్ మోన్స్ మన సౌరవ్యవస్థలోని అతిపెద్ద అగ్నిపర్వతంగా ప్రపంచానికి తెలిసిందే. దీని అడుగు భాగం 600 కి.మీ.కిపైగా విస్తరించి ఉండడం వల్ల ఇది భూమిపై ఉన్న ఏ పర్వతంతోనూ సరితూగదు. 1971లో నాసా మారినర్–9 యాత్ర దీనిని మొదటిసారి గుర్తించినప్పుడు శాస్త్రవేత్తలు ఇది సాధారణ పర్వతమని భావించారు. కానీ తరువాతి అంతరిక్ష పరిశోధనలు దీని అసలు స్వభావాన్ని బయటపెట్టాయి.
ఈసారి విడుదలైన చిత్రాల్లో పర్వతం దక్షిణ–తూర్పు వైపు ఉన్న కొండచరియలు, వాటిపై ఉన్న వందలాది లావా ప్రవాహాల ఆనవాళ్లు స్పష్టంగా కనిపిస్తున్నాయి. శాస్త్రవేత్తల అంచనా ప్రకారం ఈ ప్రవాహాలు సుమారు 3.5 బిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం ఏర్పడ్డవై ఉండే అవకాశం ఉంది. అప్పటి మర్స్ గ్రహం భూగర్భ పరిస్థితులు, వాతావరణ మార్పులు చాలావరకు వేరే విధంగా ఉండేవని పురావస్తు అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. ఈ కారణంగా అప్పటి లావా ప్రవాహాలు మంచు పోలికలతో గట్టిపడి, నేటికీ అలాగే కనిపిస్తున్నాయని ESA పేర్కొంది.
పర్వతాన్ని చుట్టుముట్టిన భారీ పాడుబడ్డ అంచులు కూడా ఈ చిత్రాల్లో స్పష్టంగా కనిపిస్తున్నాయి. 9 కిలోమీటర్ల ఎత్తు వరకు ఉండే ఈ ‘స్కార్ప్’ ప్రాంతాలు భారీస్థాయి కొండచరియల విరిగిపోవటం వల్ల ఏర్పడినవని శాస్త్రవేత్తలు అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ పర్వతం ఉపరితలం ఇప్పటికీ ఎక్కువగా కొత్తగా ఉన్నట్టుగా కనిపించడం కారణంగా ఇది జియోలాజికల్‌గా ‘యువ ఉపరితలం’గా పరిగణిస్తున్నారు. భూగ్రహం చరిత్రలో కోట్ల సంవత్సరాలు చిన్న సమయమే అయినప్పటికీ, అంతరిక్ష పరిశోధనలో ఇది గమనించదగ్గ విషయం.
కొన్ని చిత్రాల్లో కనిపించిన గుర్రపు నలుపు ఆకారంలోని ఒక పెద్ద ఛానల్‌ శాస్త్రవేత్తలలో కొత్త చర్చను తెరపైకి తీసుకొచ్చింది. ఇది ఒక సమయంలో లావాతో పాటు నీరు కూడా ప్రవహించే మార్గం అయివుండొచ్చని ESA చెబుతోంది. ఈ వివరాలు మర్స్ గ్రహంలో గతంలో నీరు ఉన్న అవకాశాలు మరింత బలపడుతున్నాయని సూచిస్తున్నాయి.
సోషల్ మీడియాలో విడుదలైన ఈ చిత్రాలు ప్రజలలోనూ ఆసక్తిని పెంచాయి. కొందరు శాస్త్రవేత్తలు మర్స్ గ్రహ ఉపరితలాన్ని చూడటం భూమిపై ఉన్న సహజ అద్భుతాలకు సరితూగుతుందని వ్యాఖ్యానిస్తుండగా, మరికొందరు ఇలాంటి పర్వత ప్రాంతాల్లో మానవ కాలనీలు ఎలా ఉండవచ్చని ఊహిస్తున్నారు.
ఒలింపస్ మోన్స్ అగ్నిపర్వతం గతంలో బలమైన కార్యాచరణను చూపించినప్పటికీ, ప్రస్తుతం ఇది నిశ్శబ్ద దశలో ఉందని శాస్త్రవేత్తలు స్పష్టం చేస్తున్నారు. అయినప్పటికీ, ఈ అగ్నిపర్వతం భూగోళ శాస్త్రంలో అంతరిక్ష పరిశోధనలకు ముఖ్యమైన దిక్సూచిగా కొనసాగుతోంది.
