భారత న్యాయవ్యవస్థ చరిత్రలో అరుదైన మరియు చారిత్రాత్మక పరిణామం చోటు చేసుకుంది. అలహాబాద్ హైకోర్టు సీనియర్ న్యాయమూర్తి జస్టిస్ యశ్వంత్ వర్మపై అభిశంసన (Impeachment) ప్రక్రియను లోక్‌సభ అధికారికంగా ప్రారంభించింది. ఈ ప్రక్రియ దేశంలో ఒక న్యాయమూర్తిపై ప్రారంభమవడం కేవలం మూడోసారి మాత్రమే జరగడం గమనార్హం.
ఆగస్టు 12, 2025న లోక్‌సభ సమావేశంలో స్పీకర్ ఓం బిర్లా ఈ అభిశంసన తీర్మానాన్ని సభ ముందు అధికారికంగా చదివి వినిపించారు. ఈ తీర్మానం వెనుక ప్రధాన కారణం, జస్టిస్ వర్మ అధికారిక నివాసంలో జరిగిన అగ్నిప్రమాదం సందర్భంగా భారీ మొత్తంలో నగదు కట్టలు దొరకడం. ఈ నగదు మూలం మరియు దానిపై ఆయన నియంత్రణపై విచారణ జరిపిన తరువాత, దీనిలో ఆయన ప్రమేయం ఉన్నట్లు తేలింది.
2024 మార్చిలో ఢిల్లీలోని జస్టిస్ వర్మ ప్రభుత్వ నివాసంలో అగ్నిప్రమాదం జరిగింది. అగ్నిమాపక సిబ్బంది మంటలను ఆర్పే క్రమంలో, కాలిపోయిన కరెన్సీ నోట్ల గుట్టలు కనిపించాయి. ఆ దృశ్యాలు, సమాచారం వెంటనే మీడియాలో విస్తృత చర్చకు దారితీశాయి. ఈ ఘటనపై న్యాయపరమైన విచారణ ప్రారంభమై, చివరికి ఆ నగదుపై జస్టిస్ వర్మకు "రహస్య లేదా క్రియాశీలక నియంత్రణ" ఉందని అధికారిక నివేదికలో తేలింది.
విచారణ నివేదిక ఆధారంగా, భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి (CJI) జస్టిస్ వర్మను పదవి నుండి తొలగించాల్సిందిగా సిఫార్సు చేశారు. ఈ సిఫార్సును అనుసరించి, మాజీ న్యాయశాఖ మంత్రి రవిశంకర్ ప్రసాద్‌తో పాటు లోక్‌సభలో 146 మంది, రాజ్యసభలో 63 మంది సభ్యులు సంతకాలు చేసిన అభిశంసన తీర్మాన నోటీసు జులై 31, 2025న స్పీకర్ ఓం బిర్లాకు సమర్పించబడింది. స్పీకర్, తీర్మానాన్ని చదివిన తర్వాత, ప్రాథమిక ఆధారాలు ఉన్నాయని భావించి, నిబంధనల ప్రకారం చర్చకు స్వీకరించారు. అంతేకాక, ఆరోపణలపై విచారణ జరిపే త్రిసభ్య కమిటీని ఏర్పాటు చేస్తున్నట్లు ప్రకటించారు.
జడ్జిల విచారణ చట్టం–1968 ప్రకారం ఏర్పాటు చేసిన ఈ కమిటీలో సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తి జస్టిస్ అరవింద్ కుమార్, మద్రాస్ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి జస్టిస్ మణీంద్ర మోహన్ శ్రీవాస్తవ, కర్ణాటక హైకోర్టు సీనియర్ న్యాయవాది వి.వి. ఆచార్య సభ్యులుగా ఉంటారు. కమిటీ నివేదిక సమర్పించే వరకు తీర్మానం పెండింగ్‌లోనే ఉంటుంది.
జస్టిస్ వర్మ, అంతర్గత విచారణ నివేదికను సవాలు చేస్తూ సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించినప్పటికీ, గత వారం సుప్రీం ఆయన పిటిషన్‌ను కొట్టివేసింది. "విచారణ ప్రక్రియ పారదర్శకంగా, రాజ్యాంగబద్ధంగా జరిగింది" అని సర్వోన్నత న్యాయస్థానం స్పష్టం చేసింది. ఈ తీర్పుతో లోక్‌సభలో ప్రక్రియకు మార్గం సుగమమైంది.
స్వతంత్ర భారత చరిత్రలో, సిట్టింగ్ జడ్జిపై అభిశంసన ప్రక్రియ ప్రారంభమవడం ఇది మూడోసారి మాత్రమే. 1991లో జస్టిస్ రమేశ్ చందర్, 2011లో జస్టిస్ సౌమిత్ర సేన్‌పై కూడా ఇలాంటి చర్యలు ప్రారంభమయ్యాయి. కానీ ఆ ఇద్దరూ ప్రక్రియ పూర్తికాకముందే రాజీనామా చేశారు. ఈసారి కూడా జస్టిస్ వర్మ అదే మార్గాన్ని ఎంచుకుంటారా లేదా అనే ప్రశ్న ఇప్పుడు చర్చనీయాంశం.
కమిటీ, ఆరోపణలు నిజమని తేలిస్తే, ఈ తీర్మానం పార్లమెంటు ఉభయ సభల్లో ప్రత్యేక మెజారిటీతో ఆమోదం పొందాలి. అంటే, సభలో హాజరై ఓటు వేసిన వారిలో మూడింట రెండొంతులు, అలాగే సభ మొత్తం సభ్యుల్లో మెజారిటీ ఉండాలి. ఆ తర్వాత ఈ తీర్మానం రాష్ట్రపతికి తుది ఆమోదం కోసం పంపబడుతుంది. రాష్ట్రపతి ఆమోదం ఇచ్చిన వెంటనే, జస్టిస్ వర్మ పదవి నుంచి తొలగింపబడతారు.
ప్రస్తుతం ఈ పరిణామం దేశ రాజకీయ వర్గాల్లోనే కాదు, న్యాయవర్గాల్లో కూడా పెద్ద చర్చనీయాంశమైంది. న్యాయవ్యవస్థ ప్రతిష్ట, పారదర్శకత, మరియు నైతికతపై ఈ ఘటన మరింతగా దృష్టిని సారించనుంది. అదే సమయంలో, ఈ కేసు తీర్పు భవిష్యత్తులో న్యాయమూర్తులపై జరిగే ఇలాంటి చర్యలకు మార్గదర్శకం కానుంది.
