అయుధ పూజ (అస్త్రపూజ) లేదా మహానవమి అనేది దసరా పండుగకు ముందురోజు జరుపుకునే భారతీయ సాంప్రదాయంలో ఒక ముఖ్యమైన ఉత్సవం. ఈ పండుగను భారతదేశంలోని దాదాపు అన్ని రాష్ట్రాల్లో భిన్నమైన రీతులలో జరుపుకుంటారు. “అయుధ” అంటే ఆయుధాలు లేదా పనిముట్లు అని అర్థం. కాబట్టి, ఈ రోజున మన దైనందిన జీవితంలో ఉపయోగించే అన్ని సాధనాలను, పనిముట్లను, వాహనాలను, పుస్తకాలను, సంగీత వాయిద్యాలను దేవునిగా భావించి పూజించడం ప్రధాన ఉద్దేశం.
ఈ పూజ వెనుక ఉన్న ఆధ్యాత్మిక భావన ఏమిటంటే, మనం చేసే ప్రతి పనిలో దేవుని కరుణ, శక్తి ఉండాలి. మన వృత్తి, విద్య, జీవనాధారం అన్నీ ఈ పరికరాలతోనే నడుస్తాయి. కాబట్టి వాటిని గౌరవించడం, శుభ్రపరచి పూజించడం ద్వారా మనం మన కృతజ్ఞతను వ్యక్తం చేస్తాం. ఒక అర్థంలో ఇది కేవలం ఆధ్యాత్మికత మాత్రమే కాదు, శ్రమ, కృషి పట్ల గౌరవం చూపించే రోజు కూడా.
దక్షిణ భారతదేశంలో ముఖ్యంగా తమిళనాడు, కర్ణాటక, ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ రాష్ట్రాలలో ఈ పండుగను ఎంతో విశేషంగా జరుపుకుంటారు. తమిళనాడులో "అయుధ పూజ"గా, కర్ణాటకలో "అస్త్ర పూజ"గా, కేరళలో "విద్యారంభం" లేదా "విద్యారంభ మహోత్సవం"గా జరుపుతారు. ఉత్తర భారతదేశంలోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో దీన్ని మహానవమి వేడుకల్లో భాగంగా భావిస్తారు.
ఈ రోజు ప్రజలు తమ వాహనాలను శుభ్రం చేసి, అలంకరించి, పూలతో అలంకరించి, కొబ్బరికాయలు కొట్టి, అగర్బత్తులు వెలిగించి పూజ చేస్తారు. ట్రాక్టర్లు, బైకులు, కార్లు మాత్రమే కాదు, పొలాల్లో ఉపయోగించే పంటకోత యంత్రాలు, పనిముట్లు, హ్యామర్లు, కత్తెరలు వంటి అన్ని వస్తువులు కూడా పూజకు వాడతారు. విద్యార్థులు తమ పుస్తకాలు, పెన్నులు, ఉపాధ్యాయులు తమ బోధనా పరికరాలను కూడా పూజిస్తారు. సంగీతకారులు తమ వాయిద్యాలను గౌరవంగా అలంకరించి పూజిస్తారు.
కర్ణాటకలో, ప్రత్యేకించి మైసూరు దసరా సమయంలో, మహానవమి రోజున రాజమహల్‌లో అస్త్రపూజ జరుగుతుంది. శక్తిదేవతలకు అంకితమై, ఆయుధాలను దివ్యమైనవిగా భావించి పూజిస్తారు. తమిళనాడులో ఇదే రోజు శక్తి దైవం దుర్గాదేవికి సమర్పితమై ఉంటుంది. ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణల్లో రైతులు తమ వ్యవసాయ పరికరాలను పూజించి, మంచి పంట కోసం ప్రార్థిస్తారు.
కేరళలో మాత్రం ఈ రోజున "సరస్వతి పూజ" గా జరుపుకుంటారు. పుస్తకాలు, విద్యా పరికరాలను పూజిస్తారు. ఈ రోజు చదువును ఆపి, పుస్తకాలను దైవం ముందుంచి పూజిస్తారు. మరుసటి రోజు "విద్యారంభం" జరుగుతుంది, చిన్నారులను మొదటిసారి చదువుకు పరిచయం చేసే రోజు.
ఈ పండుగ వెనుక ఉన్న సారాంశం ఏమిటంటే, మన జీవన విధానంలో భాగమైన ప్రతి వస్తువుకూ ఒక ప్రాధాన్యం ఉంది. అవి కేవలం పనిముట్లే కాకుండా, మన శ్రేయస్సు, జీవనోపాధికి మూలాధారాలు. వాటిని దేవుని అనుగ్రహంగా భావించి పూజించడం ద్వారా, మనలో గౌరవ భావన పెరుగుతుంది.
దసరా పండుగలో మహానవమి రోజు జరిపే అయుధ పూజ మనకు ఒక విలువైన అంశాన్ని బోధిస్తుంది. శ్రమకు గౌరవం ఇవ్వడం, పనిముట్లను దైవికంగా చూడటం, విద్యను పవిత్రంగా భావించడం ఈ పండుగ యొక్క ప్రత్యేకతలు. అందుకే దీనిని "అయుధ పూజ" లేదా "అస్త్ర పూజ" అని పిలుస్తారు. ఇది కేవలం మతపరమైన ఆచారం మాత్రమే కాదు, మనిషి జీవితంలో సాధనల ప్రాధాన్యతను గుర్తుచేసే ఉత్సవం.
మొత్తంగా చెప్పాలంటే, అయుధ పూజ అనేది మన కష్టానికి, విద్యకు అవసరమయ్యే పనిముట్లకు గౌరవం ఇచ్చే రోజు. మన జీవన ప్రయాణంలో తోడ్పడే సాధనాలను దైవం లాగా చూసి, కృతజ్ఞత వ్యక్తం చేసే ఒక అందమైన సంప్రదాయం. దసరా పండుగలోని మహానవమి రోజున జరిగే ఈ ఉత్సవం భారతీయ సంస్కృతిలో ఒక ప్రత్యేక స్థానం సంపాదించింది. మీకూ మీ కుటుంబ సభ్యులకు ఆంధ్రప్రవాసి తరపున మహానవమి ఆయుధపూజ శుభాకాంక్షలు.
