రష్యా అనుబంధ రక్షణ సహకారాల్లో మరో కీలక అడుగు భారతదేశానికి ప్రతిపాదించింది. తాజాగా రష్యా తన Kh-69 స్టెల్త్ ఎయిర్-లాంచ్డ్ క్రూయిజ్‌ (ALCM) క్షిపణి టెక్నాలజీని భారత్‌కు బదిలీ చేయాలని ప్రతిపాదనను ముందెట్టింది. ఈ నిర్ణయం అమలయితే, Kh-69 లాంటి ఆధునిక స్టెల్త్ క్రూయిజ్‌ మిస్సైళ్లను భారత పరిశ్రమల్లో లోకల్‌గా తయారు చేయడానికి అవకాశాలు తెరుస్తుంది. సుఖోయ్-30MKI లాంటి వర్‍యస్‌టీ ఫైటర్‌ జెట్లపై ఈ మిస్సైళ్లు అమష్టం అవడంతో భారత వైమానిక దళాలకు తక్షణమే కొత్త ఆయుధ సామర్థ్యాలు చేరే అవకాశం ఉంది.
Kh-69 యొక్క సాంకేతిక లక్షణాలు ఆకర్షణీయమనే విషయం స్పష్టమే. సుమారు 400 కిలోమీటర్ల పరిధిని కలిగి ఉండే ఈ మిస్‌యిల్ తక్కువ ఎత్తులో విమానమయ్యే సరికి ఇన్నర్-రాడార్‌లను తప్పించి లక్ష్యాలను దెబ్బతీయగలదు. బరువు సుమారు 710 కేజీలుగా ఉండగా, ఇందులో 310 కేజీల అధిక-పేలుడు వార్‌హెడ్ ఉంటుంది — ఇది గణనీయమైన నాశన శక్తిని అందిస్తుంది. డిజైన్‌లో స్టెల్త్ లక్షణాలు, గైడెడ్ నావిగేషన్, ఇనర్షియల్ నావిగేషన్, గ్లోనాస్/జీపిఎస్‌ సహాయం మరియు ఎలక్ట్రో-ఆప్టికల్/ఇన్ఫ్రారెడ్ సీకర్ వంటి అనుసంధానాలతో ఖచ్చితత్వం చేరుస్తుంది. రష్యా చెబుతున్నట్లు, ఇది యుద్ధ స్థితుల్లో ఇప్పటికే ప్రత్యక్ష ప్రయత్నాలలో ఉపయోగి సాక్ష్యాలుగా నిలిచింది.
ప్రస్తుత పరిస్థితిలో భారత విమానసేన ఇప్పటికే బ్రహ్మోస్-ఎ వంటి సూపర్‌సోనిక్ క్షిపణులతో సుఖోయ్ ఫైటర్ల సామర్థ్యాన్ని పెంచుతోంది — అయినప్పటికీ బ్రహ్మోస్ బరువు దాదాపు 2,500 కేజీల నేపథ్యంలో ఒకే విమానంపై ఒకటి లేదా ఇద్దరే మోసుకెళ్లగలిగే అవాంతరాలు ఉన్నాయి. Kh-69 తేలికగా ఉండడమే వల్ల ఒకే సుఖోయ్ జెట్ అడుగు పైనే నాలుగు క్షిపణులను మోసుకెళ్లే సామర్థ్యం కల్గిస్తూ మిషన్‌ ఫ్లెక్సిబిలిటీని పెంచుతుంది. ఇందువలన హిట్ట్ అండ్ రన్ మిషన్‌లు, లో ఎలివేషన్‌ అరన్‌జ్‌మెంట్‌లు మరియు దూర లక్ష్యాలపై సార్ధక దాడులు చేయడానికి భారత వాయుసేనికి కొత్త వ్యూహాత్మక ఎంపికలు లభిస్తాయి.
ఇక్కడ కొన్ని ఆవశ్యకతలు, అడ్డుకులు మరియు ఉద్యోగ రంగ సూచనలు కూడా నిలబడతాయి. రష్యా బదిలీ చేసేందుకు ముందుగా ఖచ్చితంగా కనీసం 200-300 Kh-69 యూనిట్ల ఆర్డర్‌ పెట్టవలసిన షరతును సూచిస్తోంది; ఆ తర్వాత కొన్ని యూనిట్లు ప్రత్యక్షంగా ఎగుమతి చేసి, మిగతావి భారత్‌లోనే స్థానికంగా రూపొందించే విధంగా బ్లూప్రింట్ మరియు టెక్నాలజీ ట్రాన్స్‍ఫర్‌ జరుగుతుంది. ఒకవైపు ఇది ‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’ యోజనకు ఉపకరించగలదు, మరొవైపు CAATSA వంటి బంధనాలు, పశ్చిమ దేశాలతో వృద్ధిపడుతున్న రక్షణ సంబంధాలు మరియు అంతర్జాతీయ రాజకీయ భావనలు ఈ ఒప్పందానికి ఛాలెంజ్‌లను సృష్టించవచ్చు. అన్ని అంశాలను పరిశీలించి భారత ప్రభుత్వం 2026 ప్రారంభంలో ఇది పై స్థాయిలో నిర్ణయం తీసుకునే అవకాశముందన్నారు. ఊహించినట్లే, రష్యా ఆఫర్ భారతానికి వ్యూహాత్మకంగా దోహదపడగలదు; సమయానుకూల నిర్ణయంతో ఇది భారత వాయుసేన సామర్థ్యాన్ని గణనీయంగా మెరుగుపరచే అవకాశం ఉంది.
