అమెరికా అధ్యక్షుడు డోనాల్డ్ ట్రంప్ వలస విధానాల కఠినతర చర్యల నడుమ, భారత ప్రభుత్వం ప్రస్తుతం విదేశాల్లో పనిచేస్తున్న భారతీయులను, ప్రముఖ శాస్త్రవేత్తలు, పరిశోధకులను తిరిగి భారతదేశానికి రప్పించేందుకు కొత్త ప్రణాళికను సిద్ధం చేస్తోంది. ఇటీవల వార్తల్లో వచ్చిన నివేదిక ప్రకారం, ఈ పథకం ద్వారా భారత మూలాల ‘స్టార్ ఫ్యాకల్టీ’లను దేశంలోని ప్రముఖ పరిశోధనా సంస్థల్లో నియమించి, భారత శాస్త్ర-సాంకేతిక రంగాన్ని మరింత బలోపేతం చేయడమే లక్ష్యం.
అమెరికాలో ట్రంప్ ప్రభుత్వం విద్యా రంగంపై తీసుకుంటున్న కఠిన నిర్ణయాలు, ముఖ్యంగా H-1B వీసా ఫీజు పెంపు మరియు విద్యాశాఖ సిబ్బంది తగ్గింపులు, అనేక విదేశీ విద్యార్థులు మరియు పరిశోధకులను ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో అమెరికా ప్రభుత్వం షట్‌డౌన్ కారణంగా వేలాది మంది ఉద్యోగులు విధుల నుంచి తొలగించబడ్డారు, ముఖ్యంగా యు.ఎస్. విద్యాశాఖలో సిబ్బంది సగానికి తగ్గించారు.
ఈ నేపథ్యంలో భారత ప్రభుత్వం తమ పరిశోధనా మరియు అభివృద్ధి (R&D) రంగాలను బలోపేతం చేసేందుకు విదేశీ భారత శాస్త్రవేత్తలకు ఐఐటీలు (IITs), సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ శాఖ (DST), బయోటెక్నాలజీ శాఖ (DBT) వంటి ప్రముఖ సంస్థల్లో ఉద్యోగ అవకాశాలు కల్పించాలనే దిశగా ఆలోచిస్తోంది. మొదటిగా ఈ పథకం సైన్స్, టెక్నాలజీ, ఇంజినీరింగ్ మరియు మ్యాథమేటిక్స్ (STEM) రంగాల్లోని 12 నుండి 14 ప్రధాన అంశాలపై దృష్టి పెట్టనుంది.
ఈ ప్రణాళికలో భాగంగా తిరిగి వచ్చే శాస్త్రవేత్తలకు ల్యాబ్‌లు స్థాపించేందుకు "సెట్-అప్ గ్రాంట్లు" ఇవ్వాలని ప్రభుత్వం భావిస్తోంది. ఇందుకు IITల డైరెక్టర్లు ఇప్పటికే చర్చల్లో పాల్గొంటున్నారని సమాచారం.
MIT Sloan School of Managementకు చెందిన డాక్టర్ వైష్ణవ్ ప్రకారం, “భారతదేశం విదేశాల్లో ఇచ్చే జీతాలను సరితూగలేమేమో కానీ, భావోద్వేగ పిలుపు బలంగా ఉంటుంది. సరైన వ్యక్తులను ఎంచుకుని, వారికి స్వేచ్ఛ ఇవ్వాలి. దీర్ఘకాల సహకారమే ప్రధాన లక్ష్యంగా ఉండాలి” అన్నారు. ఉదాహరణకు, భారత ప్రొఫెసర్లు సంవత్సరానికి సగటున USD 38,000 సంపాదిస్తారు, కానీ అమెరికాలో అదే స్థాయి ప్రొఫెసర్‌కి USD 130,000–200,000 వరకు జీతం ఉంటుంది.
భారత ప్రభుత్వం ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి కొత్త పథకాన్ని రూపొందిస్తోంది. ఇందులో విధాన ఆలస్యాలు, నిధుల లోపం, సంస్థాగత మద్దతు కొరత వంటి అంశాలకు పరిష్కారం కనుగొనడమే లక్ష్యం. అంతేకాక, పరిశోధన స్వాతంత్ర్యం, మేధో సంపత్తి హక్కులు, పదవీకాలం వంటి అంశాలపై కూడా చర్చలు జరుగుతున్నాయి.
ప్రస్తుతం చైనా, యూరప్, తైవాన్ వంటి దేశాలు తమ పరిశోధనా కేంద్రాల ద్వారా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా శాస్త్రవేత్తలను ఆకర్షిస్తున్నాయి. భారతదేశం కూడా ఈ ప్రపంచ పోటీలో తన స్థానం పెంపొందించుకోవాలని, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో ప్రతిభావంతులైన శాస్త్రవేత్తలను తిరిగి స్వదేశానికి రప్పించాలని ప్రయత్నిస్తోంది.
భారత ప్రభుత్వం ఇప్పటికే VAJRA (Visiting Advanced Joint Research) ప్రోగ్రామ్‌ను అమలు చేస్తోంది, ఇది విదేశీ శాస్త్రవేత్తలతో తాత్కాలిక సహకార అవకాశాలు కల్పిస్తుంది. అయితే ఇప్పటివరకు ఈ ప్రోగ్రామ్‌లో పరిమిత సంఖ్యలో మాత్రమే భాగస్వామ్యం జరిగింది. 2017–18లో ప్రారంభమైనప్పటి నుండి దాదాపు 100 సహకార ప్రాజెక్టులు మాత్రమే అమలయ్యాయి.
ఇప్పుడు కొత్త పథకం ద్వారా దీర్ఘకాలిక భాగస్వామ్యాలపై దృష్టి సారించి, భారత శాస్త్ర పరిశోధన రంగానికి ఒక కొత్త దిశ ఇవ్వాలని ప్రభుత్వం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
