భారత రైల్వే కొన్ని ప్రత్యేక వ్యక్తుల కోసం ఉచిత ప్రయాణాన్ని అనుమతిస్తుంది. ఈ విధానం సామాజిక న్యాయం, సౌలభ్యం మరియు దేశ సేవలో త్యాగం చేసిన వ్యక్తులకి గుర్తింపు ఇవ్వడానికి రూపొందించబడింది. ప్రతి వ్యక్తి ఉచిత ప్రయాణానికి అర్హత పొందడానికి నిర్దిష్ట నిబంధనలను పాటించాలి. ఈ విధానాలు రైల్వే సర్వీసుల్లో సమాన అవకాశాలను అందించే లక్ష్యంతో రూపకల్పన చేయబడ్డాయి.
మొదటగా, స్వతంత్ర సమరయోధులు మరియు వారికి రైల్వేలో ఉచిత ప్రయాణానికి అర్హులు. వీరి సేవలకు గౌరవం చూపుతూ, వారికి ఫస్ట్ క్లాస్‌లో ప్రయాణించేందుకు “కంప్లిమెంటరీ కార్డ్ పాస్” అందించబడుతుంది. కేవలం కాళకత్తా మెట్రో మినహా, అన్ని రైళ్లలో ఈ ప్రయోజనం వర్తిస్తుంది. ఇది దేశ సేవలో వారి త్యాగాన్ని గుర్తించడానికి ఒక ప్రధాన మార్గం.
5 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్కి పిల్లలు ఉచితంగా ప్రయాణించవచ్చు. అయితే, ప్రత్యేక సీటు లేదా బెర్త్ అవసరమైతే, టిక్కెట్ కొనుగోలు తప్పనిసరిగా ఉంటుంది. ఈ విధానం రిజర్వ్ అయినా, అన్‌రిజర్వ్ టిక్కెట్లకు వర్తిస్తుంది. చిన్న పిల్లలకు ప్రత్యేక అవసరాలు ఉంటే, రైల్వే రూల్స్ ప్రకారం అదనపు సౌకర్యాలు కూడా అందించబడతాయి.
ప్రత్యేక అవసరాలు ఉన్న వ్యక్తులు—కోళ, దృశ్య సంబంధ సమస్యలు లేదా ఆర్థోపెడిక్ సమస్యలు ఉన్న వారు—రాయితీతో ప్రయాణం చేసేందుకు అర్హులు. కనీసం 300 కిలోమీటర్ల దూరం ఉన్న ట్రిప్‌లలో రాయితీలు వర్తిస్తాయి, అయితే రజ్ధాని, శతాబ్ది వంటి ప్రీమియం రైళ్లకు ఈ రాయితీలు వర్తించవు.
చివరగా, రైల్వే ఉద్యోగులు మరియు వారి కుటుంబ సభ్యులు “రైల్వే సర్వంట్స్ (పాస్) రూల్స్, 1986” ప్రకారం ప్రయోజనాలు పొందతారు. అదనంగా, వైద్య అత్యవసర పరిస్థితుల్లో ఉన్న వ్యక్తులు కూడా ఉచిత లేదా రాయితీ ప్రయాణానికి అర్హులు. కేన్సర్, ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ మరియు ఇతర సీరియస్ వ్యాధులు ఉన్న రోగులకు ప్రత్యేక షరతుల ప్రకారం ఫేర్ రాహితంగా ప్రయాణం లభిస్తుంది. ఈ విధానాలు భారత రైల్వే సామాజిక బాధ్యతను గుర్తిస్తూ, అవసరమైన వారికి సౌకర్యాన్ని అందించడం లక్ష్యంగా ఉంటాయి.
